آیا می دانید مجسمه سازی چیست و در چه دسته بندی هنری قرار دارد؟ مجسمه سازی یا به انگلیسی Sculpture شکلی هنری است که در آن مواد سخت یا مواد و متریال پلاستیکی به اشیای هنری سه بعدی تبدیل می شوند.
کلمه”sculpture” از کلمه لاتین ”sculpere” به معنای “بریدن”، “حک کردن” یا “حکاکی کردن” گرفته شده است. چند ویژگی یکسان کننده وجود دارد که اکثر مجسمه ها به اشتراک می گذارند. اولین و مهم ترین آن این است که مجسمه ها اشکال سه بعدی هستند.
مجسمه ها می توانند به صورت یک شکل مجزا باشند، یعنی به مواد پس زمینه متصل نیستد یا می توانند نقش های برجسته ای باشند که روی یک سطح زمینه ای سوار شده اند.
به دلیل ماهیت سه بعدی مجسمه سازی، یکی دیگر از ویژگی های کلیدی مجسمه سازی این است که مجسمه سازان می توانند عنصر هنری فرم را بیش از هر شاخه دیگری از هنر کشف کنند.
سال هاست که محققان و هنرمندان تلاش کرده اند تعریف کنند مجسمه سازی چیست و چه چیزی مجسمه سازی را از سایر اشکال هنری جدا و متمایز می کند. تحقیق در مورد مجسمه سازی سال هاست که توسط هنرمندان و منتقدان هنری در سراسر دنیا انجام شده است.
بر اساس یکی از بررسی ها هنر مجسمه سازی در واقع هنری است که از آن برای نشان دادن یک لحظه ایستا در زمان استفاده می شود تا با آن لحظه مورد نظر را به تصویر بکشد. مجسمه سازان با متریال و تکنیک های مختلف مجسمه سازی می توانند فرم های سه بعدی و معنادار را ایجاد کنند.
با این حال برخی از هنرمندان بر این باورند که مجسمه سازی یک اصطلاح ثابت نیست که برای دسته ای از اشیاء یا مجموعه ای از فعالیت ها به طور دائم محدود شده است.
بلکه نام هنری است که رشد می‌کند و تغییر می‌کند و مدام در حال گسترش دامنه فعالیت های خود و ایجاد انواع جدیدی از اشیاء است. تکنیک های مختلف، سبک های جدید، انواع موادی که از آنها استفاده می شود و مواردی از این دست تعریف را بسیار گسترده تر می کند.
اگر بخواهیم بدانیم که تاریخچه مجسمه سازی چیست ، باید گفت که هم اصطلاح مجسمه و هم شیوه انجام این هنر واقعا باستانی است و این کلمه از اوایل قرن 14 استفاده شده است و با گذشت زمان با زبان های مختلف در اروپا تکامل یافته است. در فرهنگ های باستانی سراسر جهان می توان شواهدی از مجسمه سازی را به عنوان یک هنر مشاهده کرد.
در مصر باستان، صنعتگران مصری مجسمه های مختلفی از پیکره های تزئینی کوچک گرفته تا آثاری مانند «نیم تنه نفرتیتی»، 1352 تا 1332 قبل از میلاد مسیح، تا نقش های برجسته و کنده کاری هایی به بزرگی کوه را می تراشیدند.
در چین، هزاران جنگجوی سفالی از مقبره اولین امپراتور چین، Qin Shi Huangdi، محافظت می کنند و قدمت آن به 221 سال قبل از میلاد می رسد.
یونانیان و رومیان باستان به عنوان برخی از ماهرترین مجسمه سازان جهان تحسین شده اند و آثاری مانند ونوس میلو و برنز آرتمیسیون را خلق کرده اند. در دوران رنسانس اروپا، میکل آنژ، که به‌عنوان یکی از مجسمه‌سازان مشهور تمام دوران شناخته شده بود، آثاری مانند دیوید را در سال 1504 پس از میلاد خلق کرد.
مجسمه سازی در ایران باستان نیز سابقه ای بسیار طولانی دارد و این هنر یکی از هنرهای اصلی در ایران است. بنابراین می توان گفت که مجسمه سازی در هر کشور و تمدنی جایگاه خاص خود را داشته و می توان ردپای تاریخ را در این هنر به وضوح دید.
البته این مجسمه ها و آثاری که به آنها اشاره شد تنها بخشی از تاریخچه طولانی این هنر را تشکیل می دهند. قدیمی ترین مجسمه ها قدمت شان به بیش از 20 هزار سال قبل از میلاد هم می رسد و می توان به مجسمه های ونوس اشاره کرد. مجسمه های عصر سنگی نقش مهمی در تعریف تاریخچه مجسمه سازی چیست دارند.
در ایران باستان نیز هنر مجسمه سازی قدمت زیادی دارد و مردم این سرزمین از سال های دور با مفهوم مجسمه سازی چیست آشنایی داشته اند.
با کمی تحقیق در مورد مجسمه ها و نقش های برجسته دوران باستان که در ایران وجود دارند می توان قدمت هنر مجسمه سازی در ایران را به حدود 5 هزار سال قبل ربط داد. در دوران هخامنشی می توان به آثار و حکاکی های بسیار ارزشمندی اشاره کرد که بیشتر نقش آنها ثبت وقایع آن دوره بوده است. در دوران اشکانیان مجسمه سازی بیشتر روی چهره پردازی تمرکز داشت.
بعد از آن می توان به آثار مجسمه سازی دوران ساسانیان اشاره کرد که در آثار این دوره بیشتر جنبه هایی از طبیعت دیده می شد. هنر مجسمه سازی در ایران مسیر خود را ادامه داده و در عصر معاصر نیز هنرمندان بسیار برجسته ای را در این دوره دارد.
تحقیق در مورد آثار باستانی مجسمه سازی در ایران ارزش زیادی دارد، چرا که می توان با آن تاریخ این سرزمین و گذشتگان آن را مطالعه کرد. در عصر معاصر نیز هنر مجسمه سازی ادامه دهنده اصالت و هنر ایرانیان باستان است و همسو با آن پیشرفت های زیادی نیز دارد.
تا قبل از اسلام مجسمه سازی کمتر روی جنبه های مذهبی تمرکز داشت. در دوره های هخامنشی و اشکانیان بیشتر سوژه های مجسمه های ساخته شده، طبیعت، قدرت خدایان و تا حدودی هم دین بوده است.
نقش های حیوانی در مجسمه سازی قبل از اسلام، خصوصا در دوران هخامنشی به وفور دیده می شود. گزینه دیگر مجسمه سازی در ایران قبل از اسلام نیز پیکرتراشی بوده که در آن با هدف ثبت وقایع، مجسمه هایی ظریف ساخته می شد.
مجسمه سازی دسته بندی بسیار گسترده ای دارد. از یک جهت می توان مجسمه سازی چیست را بر اساس انواع تکنیک های انجام این هنر دسته بندی کرد و از سوی دیگر انواع مجسمه سازی با مواد و سطوح مختلف تعریف می شود.
از مجسمه سازی با گل که در دسترس ترین نوع آن است گرفته تا با:
و سایر متریال مورد استفاده در این هنر، همگی می توانند شکل خاصی از مجسمه سازی را نشان دهند.
یکی از ابتدایی ترین و دردسترس ترین تکنیک های مجسمه سازی، مجسمه سازی با گل است. کار با گل برای ساخت مجسمه ها بسیار ساده و راحت است و به همین دلیل هم اکثر افرادی که می خواهند وارد حرفه مجسمه سازی شوند کار خود را با مجسمه سازی با گل شروع می کنند.
مزیت های بسیار زیادی وجود دارد که مجسمه سازی با گل نسبت به سایر موارد ترجیح داده می شود. اول از همه دسترسی راحت و قیمت مناسب تر گل نسبت به سایر متریال است. از طرفی گل را به راحتی می توان شکل داد؛ چرا که انعطاف پذیری بالایی دارد.
از طرفی چون گل مدت بیشتری زمان می برد تا خشک شود می توان به راحتی آن را اصلاح کرد. همین موارد موجب شده که مجسمه سازی با گل به عنوان شروع کار در این حرفه ایده آل ترین باشد و اکثر هنرجویان کار خود را با مجسمه سازی با گل شروع کنند.
هنرجویانی که مجسمه سازی با گل را یاد می گیرند به بهترین شکل ممکن با مفهوم مجسمه سازی چیست آشنا خواهند شد و می توانند اصول اصلی مجسمه سازی مانند شکل و فرم را با این روش به بهترین شکل یاد بگیرند.
خمیر نیز می تواند یکی از گزینه ها برای مجسمه سازی باشد. خمیرهای مختلفی مانند انواع خمیر با پایه آب یا روغن در این روش استفاده می شوند. مجسمه سازی با خمیر جزو روش های سرگرمی است و بسیاری از کودکان از این روش بیشتر استفاده می کنند.
یکی دیگر از انواع مجسمه سازی ، مجسمه سازی با گچ است که در آن باید از قالب هایی به منظور شکل دهی گچ ها استفاده کرد.
ابزارهایی که در این تکنیک استفاده می شود هم متفاوت است و بعد از قالب گیری کارها باید آنها را با استفاده از سنباده های مخصوص پردازش کرد. معمولا تکنیک مجسمه سازی با گچ برای پیکرتراشی و ساخت تندیس ها بیشتر استفاده می شود.
یکی دیگر از گزینه ها در مجسمه سازی چیست ، مجسمه سازی با چوب است که شکل رایج این هنر بوده و زیبایی بسیار زیادی دارد. آثار و قطعات ایجاد شده با چوب بسیار زیباست. تکنیکی که برای مجسمه سازی با چوب استفاده می شود متفاوت است و در این نوع از مجسمه سازی باید از روش کاهشی یا کنده کاری و حکاکی استفاده شود.
در مجسمه سازی با چوب به ابزار نجاری نیاز است و باید با ابزار و وسایلی مانند اره، مغاره و سنباده، چوب را تراشید و شکل داد تا به سوژه نهایی تبدیل شود. از چوب های مختلفی مانند چوب گردو یا چوب راش می توان برای مجسمه سازی با چوب استفاده کرد.
گزینه بعدی لیست مجسمه سازی چیست ، نوع مجسمه سازی با سنگ است. در این روش سنگ های مختلف و زیبایی مانند سنگ مرمر با ابزاری مخصوص تراش داده می شود تا به شکل نهایی برسد.
در تزئین بناهای مختلف و پیکرتراشی و ساخت تندیس مجسمه سازی با سنگ بیشترین کاربرد را دارد. خصوصا برای ساخت پیکره ها و تندیس شخصیت های بزرگ و مشهور، معمولا از مجسمه سازی با سنگ استفاده می شود.
یکی از اصلی ترین مواردی که هنر مجسمه سازی را گسترده و متنوع می کند، انواع موادی است که در مجسمه سازی استفاده می شود.
در این خصوص هم نوع مواد و هم کیفیت آنها مهم است. دلیل این همه تنوع در موادی که برای مجسمه سازی استفاده می شود این است که مجسمه ها بافت ها و کاربردهای مختلفی دارند و از همه مهم تر با تکنیک های متفاوتی ساخته می شوند.
در نتیجه علاوه بر این باید از بهترین متریال مجسمه سازی برای ساخت مجسمه ها استفاده کرد، شناخت نوع متریال مورد نیاز با توجه به هدف کار نیز مهم است. در واقع این مورد تا حدی اهمیت دارد که آن را پایه و اساس مفهوم مجسمه سازی چیست در نظر می گیرند و جزو اولین چیزهایی است که یک مجسمه ساز باید یاد بگیرد.
یک مجسمه ساز ماهر و حرفه ای باید بتواند با شناخت سوژه خود و نوع کاری که می خواهد انجام دهد از بهترین متریال مجسمه سازی چه از نظر کیفیت و دوام و چه از نظر تناسب و کارکرد استفاده کند.
با این حال بهترین متریال مجسمه سازی شامل موارد زیر می شوند:
برای مجسمه سازی از روش های مختلفی می توان استفاده کرد که در هر روش مفهوم مجسمه سازی چیست ممکن است کمی متفاوت شود. چهار نوع اصلی شامل:
مجسمه های ساخته شده در هر روش و محصول نهایی بسیار متنوع هستند. با این حال هر یک از آنها یک روش محوری را تشکیل می دهند که توسط همه مجسمه سازان استفاده می شود.
یکی از انواع روش های مجسمه سازی روشی است که در آن مجسمه های نقش برجسته ساخته می شوند. اما دقیقا مجسمه های نقش برجسته در مجسمه سازی چیست ؟ مجسمه نقش برجسته نوعی مجسمه است که از یک طرف به مواد زمینه متصل می شود.
مجسمه های برجسته به دلیل ترکیب هنر دوبعدی و سه بعدی شناخته شده اند. از آن جایی که این آثار به پس زمینه متصل اند، مجسمه های برجسته اغلب از یک منظر مانند نقاشی ها مشاهده می شوند. با این حال، این یک شکل از مجسمه سازی است، زیرا موضوعات مجسمه سازی می شوند و یک جزء بافتی را به کار ارائه می دهند.
در فرهنگ های باستانی، مانند مصر باستان، آسیا، یونان و روم، مجسمه های برجسته معمولاً برای نشان دادن داستان ها در کناره های معابد و ساختمان ها استفاده می شد. امروزه مجسمه های برجسته متنوع است و آثار استادانه بسیاری را در بر می گیرد.
یکی دیگر از روش های مجسمه سازی افزودنی روش ریخته گری است که خود به روش های مختلفی انجام می شود. در این روش مواد مذاب که می تواند شامل برنز، برنج و سایر فلزات باشد به صورت مذاب در قالب هایی ریخته می شوند تا بعد از پخت شکل قالب را به خود بگیرند.
تکنیک ریخته گری به ابزارها و متریال های بیشتری برای مجسمه سازی نیاز دارد. مراحل کار مجسمه سازی چیست در تکنیک ریخته گری نیز شامل چندین مرحله مجزا از جمله:
کنده کاری یکی دیگر از مفاهیم مهم مجسمه سازی چیست است که به آثار ساخته شده در این روش مجسمه های کاهشی یا تفریقی نیز گفته می شود. مجسمه تفریقی به عنوان روشی از مجسمه سازی که نیاز به حذف مواد دارد تعریف می شود.
روش های مجسمه سازی کاهنده عمدتاً شامل کنده‌کاری است، اما می تواند شامل مدل سازی نیز باشد، زیرا گاهی اوقات خاک رس یا سایر مواد نرم در فرآیند مجسمه سازی حذف می شوند.
روش های کنده کاری از ابزارهایی مانند اسکنه، چاقو، گوگ و چکش برای برداشتن مواد استفاده می کنند تا طرح نمایان شود. مواد مورد استفاده در تکنیک های کنده کاری عمدتاً شامل چوب و سنگ است، زیرا هر دو ماده به اندازه ای نرم هستند که شکل دهی شوند، اما به اندازه ای سخت هستند که هنگام حکاکی شکل خود را حفظ کنند.
روش مونتاژ در مجسمه سازی یکی دیگر زیرشاخه های تکنیک مجسمه های افزودنی است. در این روش از تکنیک هایی مانند کلاژ یا جفت کاری فلزات استفاده می شود و اشیا و متریال مختلف در کنار هم قرار می گیرند تا یک شکل جدید را ایجاد کنند.
از ضایعات فلزی گرفته تا اشیای دور ریختنی و بلا استفاده همگی می توانند برای ایجاد یک بافت جدید در روش مجسمه سازی مونتاژ مورد استفاده قرار بگیرند. با روش مونتاژ می توان از ساده ترین و بی ارزش ترین مواد، یک اثر هنری جذاب و با فرم و ساختاری زیبا را ایجاد کرد.
از دیگر روش هایی که در مجسمه سازی چیست می توان به آن پرداخت، روش مدل سازی است. مدل سازی خود زیر مجموعه ای از روش افزودنی است که در آن مجسمه هایی ساخته می شوند که از افزودن مواد برای ساخت یک سازه و طراحی ایجاد شده اند.
مدل سازی به ماده نرمی گفته می شود که برای ایجاد یک طرح ساخته می شود و شامل استفاده از خاک رس یا پاپیه ماشه است. استفاده از خاک رس اغلب مستلزم افزودن تکه های خاک رس به یک سازه و سایر لایه های خاک رس است که برای ایجاد یک طرح نهایی ساخته شده اند. پاپیه ماشه بسیار شبیه به مجسمه سازی با خاک رس است که در آن لایه هایی از کاغذ و چسب یا گچ روی یک قاب یا لایه های دیگر کاغذ اعمال می شود.
تعریف مجسمه سازی چیست در دنیای مدرن بسیار تغییر کرده و ویژگی های جدیدی را به خود گرفته است. بسیاری از ویژگی های خاصی که در قرن های گذشته برای هنر مجسمه سازی ضروری تلقی می شد. در بسیاری از جنبه های هنر مجسمه سازی مدرن وجود ندارد و دیگر نمی تواند بخشی از تعریف آن باشد.
یکی از مهمترین آنها نمایندگی است. قبل از قرن بیستم، مجسمه سازی به عنوان یک هنر بازنمایی در نظر گرفته می شد، هنری که از اشکال در زندگی تقلید می کرد. این هنر اغلب پیکره های انسان را تقلید می کرد، اما همچنین اشیای بی جان، مانند بازی، ظروف و کتاب را نیز هدف بازنمایی قرار می داد.
با این حال، از آغاز قرن بیستم، مجسمه سازی شامل اشکال غیر بازنمایی نیز شده است ، یعنی دیگر قرار نیست که الزاما تقلید کننده یا نماینده یک اثر، چهره یا منظره باشند. یعنی می توان اجسام کاربردی سه بعدی که کارکرد خاصی ندارند و تنها جنبه زیبایی آنها مد نظر است را نیز تولید کرد و آن را در مفهوم مجسمه سازی چیست قرار داد.
این امر موجب شد تا کارکردهای مجسمه سازی در دنیای مدرن گسترده تر شود و ارزش و مفهوم های گسترده تری را ارائه دهد. تا جایی که امروزه می توان این شاخه از هنرهای تجسمی را به عنوان یک رشته حرفه ای و حتی مناسب برای کسب درآمد در نظر گرفت.
نکته دیگر در خصوص تفاوت هایی که مجسمه سازی مدرن با مجسمه سازی سنتی دارد این است که در مجسمه های گذشته شکل و اندازه یک فاکتور ثابت بود و مجسمه ها اشکالی بی حرکت بودند. با پیشرفت های اخیر در مجسمه سازی، دیگر نه بی حرکتی و نه تغییر ناپذیری شکل ها را نمی توان برای این هنر ضروری دانست.
در نهایت، مجسمه سازی از قرن بیستم به دو فرآیند شکل دهی سنتی حکاکی و مدل سازی یا به مواد طبیعی سنتی مانند سنگ، فلز، چوب، عاج، استخوان و خاک محدود نشده است.
از آنجایی که مجسمه سازان امروزی از مواد و روش هایی برای ساخت استفاده می کنند که در خدمت اهداف آنها باشد، هنر مجسمه سازی را دیگر نمی توان با مواد یا تکنیک های خاصی شناسایی کرد.
برای مجسمه ساز شدن آموزش مجسمه سازی الزامی است. مجسمه سازی هنری است پیچیده و با توجه به طیف وسیع مواد، روش ها و تکنیک هایی که می توان از آن استفاده کرد. قطعا آموزش و یادگیری این هنر به صورت اصولی یک ضرورت است.
می توان با استفاده این آموزش ها به خوبی با مفهوم مجسمه سازی چیست آشنا شد و بعد با انتخاب نوع مواد مد نظر برای ساخت مجسمه ها، تکنیک ها و روش های مناسب را آموزش دید. آموزش مجسمه سازی مزیت دیگری هم دارد و آن هدایت شما به عنوان مجسمه ساز به بازار کار است.
آموزش های دقیق و کامل می توانند مسیر ورود شما به بازار کار مجسمه سازی را آسان کنند. با این حال نوع آموزشی که می بینید و آموزشگاه مورد نظر هم مهم است. شما باید حرفه ای ترین دوره ها را برای یادگیری مجسمه سازی انتخاب کنید.
هنر مجسمه سازی شاخه ای از هنرهای تجسمی است که به ویژه به ایجاد فرم در سه بعد می پردازد. مجسمه سازی را می توان با استفاده از انواع تکنیک های افزودنی و تفریق ساخت و از موادی مانند اشیاء یافت شده، چوب، خاک رس، فلز و سنگ استفاده کرد.
تعریف مجسمه، یک اثر هنری است که سه بعدی است. مجسمه ها اشکال مختلفی دارند و می توانند با استفاده از روش های مختلفی ساخته شوند.
مجسمه ها انواع مختلفی دارند. چهار نوع اصلی مجسمه عبارتند از مجسمه سازی برجسته، مجسمه سازی افزودنی و کاهنده و مجسمه سازی ریخته گری.
